Het hart van opvoeden: Start met een veilige bouwplaats!

Thuiswedstrijd
De geur van groen gras, een vol stadion, tweeëntwintig volwassen mannen die vechten om de bal. Voetbal, je kan me er ’s nachts voor wakker maken. Daarom trakteer ik mezelfzo af en toe op het bezoeken van een wedstrijd. Ik geniet van de enthousiast in clubkleuren zingende uitgedoste fans.Zo’n sfeervolle entourage moet wel indruk maken op de tegenpartij wanneer ze de grasmat betreden. Een thuiswedstrijd heeft onder deze omstandigheden voor de thuisspelende ploeg voordelen. Ze zeggen niet voor niets dat het publiek op deze wijze de twaalfde man is.

Misschien een rare vraag, maar beleven jouw kinderen jullie gezinsleven ook als een thuiswedstrijd?Waar ze harder gaan lopen omdat jij ze aanmoedigt? Omdat jij ze stimuleert in het ontdekken wie ze zijn?

De sfeer en de kwaliteit in het gezin heeft een geweldige uitwerking op de ontwikkeling van de kinderen (en ouders). Bijvoorbeeld door het applaus als er iets goed gaat, ofeen richtinggevende correctie wanneer het kind de neiging heeft om de kantjes eraf te lopen. Betrokkenheid en echte interesse tonen in elkaars leven heeft een stimulerende werking in het gezin. Dat vraagt om 24/7 begeleiding en daarvoor ben jij ‘aangesteld’. Anders dan in de voetbalwereld kan jij niet worden ontslagen. Jij bent trainer/coach voor het leven!

Wat is kenmerkend voor een groeiplaats?
Elk gezin is weer anders en laat zich niet zo gemakkelijk ‘vangen’ in een definitie. Op zich is dat niet zo raar. Het is een logisch gevolg van een man en vrouw met hun eigen geschiedenis, karakter, meegekregen tradities en gewoonten die onder een dak gaan wonen en vanaf dat moment doorgaan met het ‘schrijven’ van een nieuwe, gemeenschappelijke geschiedenis. Ik hoef jou niet uit te leggen dat zoiets niet zonder slag of stoot gaat. Een paar voorbeelden van hobbels die je samen moet nemen:

• Je was thuis gewend om na de kerk bij je ouders koffie te gaan drinken, maar je vrouw vindt dat onzin. Wat gaan jullie nu doen?
• Jij was gewend om na het eten een lied te zingen, je man vind dat niet nodig, wat doe je?
• Jij hoefde niet met mes en vork te eten, je man wel wat leer je de kinderen?
• Jij was gewend om sinterklaas te vieren met oma en opa’s, je vrouw niet, wat doen jullie met sinterklaas?
• Jij had de gewoonte thuis twee keer naar de dienst te gaan, je vrouw niet, wat zeg tegen je kinderen?

Elk gezin ontwikkeld dus op zijn eigen manier. Goede ervaringen houdt je erin de slechten gaan overboord en nieuwe ideeën worden toegevoegd. Toch geloof ik dat, ondanks de verscheidenheid een basis blijft staan die voor alle gezinnen geldt. Ik noem dat voor het gemak maar even een definitie:

Je zou een gezin als groeiplaats kunnen samenvatten:
Een thuisbasis waar bescherming wordt geboden. Waar iedereen zich prettig en veilig voelt. Niemand hoeft naar andermans pijpen te dansen om geliefd te zijn. Het gezin is de plaats waar je jezelf kunt zijn. Het gezin staat niet op zichzelf maar in direct contact met de buitenwereld, en het wisselt informatie uit met ‘buiten’. Het is een plaats waarin elk persoon wordt gestimuleerd en uitgedaagd om te groeien naar een emotioneel, relationeel, economisch zelfstandige volwassene. De plaats waarin je het verschil leert tussen het mijn en het dijn, waar je balans leert vinden tussen zorg dragen voor jezelf en zorg dragen voor de ander.

Hoe blijft jouw gezin een groeiplaats?
Tot nu toe hebben we vooral naar de wenselijkheid gekeken, echter de werkelijkheid is ons dagelijkse leven het vertrekpunt. En daarin ontdekken we dat er nog wel een kloof is tussen wenselijkheid en werkelijkheid. Wat is nodig om die kloof steeds kleiner te laten worden? Voordat ik iets over de praktijk wil zeggen eerst aandacht voor mijn uitgangspunt: De Bijbel.

Bijbels vertrekpunt: Hij heeft de regie!
Ik wil met jou vijf belangrijke punten bekijken. Deze zorgen voor een goede en vruchtbare bouwbedding.

Ze zorgen voor condities zodat er echt gebouwd kan worden. Het eerste punt is: Als de Here het huis niet bouwt (Psalm 127:1,2). Het lijkt me logisch dat wanneer je als gezin wilt functioneren naar Gods plan Hij ook de regie heeft bij het bouwen. Stem je plannen dus dagelijks af met Hem, door het lezen van de Bijbel, het prijzen van wie Hij is. Vergeet het dagelijks gebed niet. Zie hoe Job dat deed. (Job 1:5) Niet een bepaalde periode, hij deed het telkens weer. Wat een voorrecht om de dag te starten met je kinderen voor de troon van de Allerhoogste te brengen. Daar heb je geen academische graad voor nodig, dat kan iedereen.

Het tweede punt is: Er bestaan in het gezin geen hopeloze gevallen (1 Cor12). Het gezin kenmerkt zich door een diversiteit aan karakters, gaven en talenten, wensen en behoeften. Het gaat hierbij niet om fout of goed maar om anders. Ook al vertoond een gezinslid afwijkend gedrag ten opzichte van de rest hij of zij is nooit een hopeloos geval. En daaruit vloeit het derde aspect: Elk gezinslid is uniek en heeft recht deze uniciteit zichtbaar te maken en te houden.(Psalm 139) Iemand vroeg mij naar de essentie van opvoeden. Na even nagedacht te hebben zei ik dit: Opvoeden is uniciteit erkennen, uniciteit zichtbaar maken, uniciteit waarborgen.

Als vierde: Niemand stelt zich boven een ander (Rom 12:3-8) Op de groeiplaats zijn er positionele verschillen, met verschillende verantwoordelijkheden maar niemand heeft recht om over de ander te heersen of de ander te misbruiken. In Christus is groot en klein evenveel waard. En tenslotte het laatste aspect: Er wordt door de ouders dienend leiderschap toegepast (Johannes 13:1-14). Ouders die bereid zijn van zichzelf af te zien, zoals Jezus zijn ‘gezin’ diende en de voeten waste, zo dienen de ouders de Bouwmeester en de door Hem aan hen toevertrouwde kinderen.

Praktische toepassing: Het bouwen volgens plan

• God schiep een man en een vrouw, samen vormen ze het Beeld van hun Schepper. God gaf hun de opdracht vruchtbaar te zijn en talrijk te worden. De geboorte van het gezin: het huwelijk en het ouderschap. En niemand is inwisselbaar, dus beide ouders hebben de verantwoordelijkheid hun unieke aandeel in te brengen in het opvoeden. Dat vraagt de regelmatig ‘bouwoverleg’=Family time. (Gen 1,2)
• Heb reële verwachtingen van jezelf, de kinderen en partner! Weet dat niemand nog af is. Maak een afbeelding van het verkeersbord: Werk in uitvoering! En hang het op ergens in huis. Niet als excuus om ongelimiteerd ongewenst gedrag te vertonen, maar als dagelijks vertrekpunt in de omgang met elkaar. Dat voorkomt onnodige teleurstellingen. Er is ruimte voor het maken van fouten, omdat je als gezin ontdekt hebt dat juist het maken van fouten je verder brengt.
• Er wordt na draagkracht gewerkt aan verantwoordelijkheid dragen. Elk gezinslid ruimt zijn eigen spullen op, komt de gemaakte afspraken na, draagt de consequenties die voortvloeien uit zijn gedrag. Gebeurd dat niet dan wordt er op een liefdevolle manier aan deze afspraak herinnert. Op deze wijze wordt er ook aan zelfstandigheid gewerkt.
• Er wordt moed en vertrouwen gecommuniceerd naar elkaar, i.p.v. angst en wantrouwen. Geef je kind ruimte om te oefenen met verantwoordelijkheid dragen door ze gedoceerd het te geven. Gun jezelf de rust en ruimte om langzamerhand los te laten.
• Grenzen zijn nodig om in vrijheid te kunnen groeien. Stimuleer elkaar dus in het stellen en naleven van grenzen. Dat betekent o.a. respect hebben voor elkaars ja en nee. Dat geldt voor kind en ouder. Het stellen van grenzen begint uiteraard bij het afgestemd zijn. Een verkeersbord met de boodschap niet harder dan 100 km is op zich een prima grens maar heeft geen waarde op het fietspad. Niemand fiets harder dan 100 km. Een grens heeft zin op de ”juiste plek.”
• Zorg voor een aangename leef- groeisfeer. Door o.a. opbouwende communicatie: vriendelijkheid, guller, attent, minder kritisch en koppig, sta wat minder snel me je oordeel klaar, vooral als het anders gaat dan je had verwacht of voorbereid.
• Stop met vergelijken. Dus niet: Kijk eens naar je broer of zus, of kijk eens naar die familie. Vergelijken is een van de grootste ziekten in relaties. De uitwerking kan ‘dodelijk’ zijn, de vrucht is of hoogmoed als je tot de conclusie komt dat jij toch wel geweldig bent, of onvrede, schuld, faalangst als je tot de conclusie komt dat jij eigenlijk minder bent of niets kan.
• Buit de maaltijd of andere gezinsmomenten uit, om te ontdekken waar de wensen en behoeften liggen en wat de mogelijkheden zijn om te kunnen groeien: Op het gebied, van sport, muzikaliteit, creativiteit, andere interesse.
• Er is ook ruimte voor anderen in jullie gezin: vriendjes vriendinnetjes, vrienden, visite: Plexat! Jouw huis mag een ontmoetingsplek voor anderen.
• Geef vrede voorrang boven ergernis, en laat God het laatste woord steeds hebben

Het hart van het gezin begint met het faciliteren van een groeizame bouwplaats, zodat je vervolgens in betrekkelijke rust kunt gaan bouwen.

Bert Reinds